طرح ساماندهی صنعت خودرو که از سالها پیش در مجلس خاک می‌خورد، با ارائه طرح واردات مشروط خودرو دوباره به جریان افتاد و البته نهایتا، ایراداتی که از سوی شورای نگهبان طرح شد، این روند را با چالش‌های جدیدی روبرو کرد. سیدجواد حسینی‌کیا درباره ایرادات شورای نگهبان درباره مصوبه واردات مشروط خودرو، گفت: ایرادات شورای نگهبان بیشتر شکلی است و کمیسیون صنایع و معادن مجلس رفع این ایرادات را در دستور کار قرار می‌دهد و تلاش خواهیم کرد که موضوعاتی مانند واردات خودرو به ازای صادرات خودرو و قطعات خودرو و غیره با روان‌سازی متن مصوبه و درج جزئیات اصلاح شود.

 اکنون با ادامه بن بست واردات و بالا رفتن قیمت ارز شاهد افزایش روزافزون قیمت‌ها هستیم. امید این بود که پس از اینکه کمیسیون صنایع و معادن مجلس، ایرادات شکلی طرح شده از سوی شورای نگهبان را برطرف کند، مصوبه به صحن علنی مجلس ارسال و سپس از سوی شورای نگهبان تایید شود. اما همانطور که سمیه سایش در تجارت نیوز نوشته، اکنون دولت آب پاکی را روی دست مردم ریخته و وزیر صمت تاکید کرده که هرچند اگر تراز تجاری و ارزی کشور متعادل باشد، واردات خودرو میتواند مفید باشد، اما تا زمانی که ما به توازنی در تراز خارجی نرسیم، این کار اشتباه است! به گفته فربد زاوه، کارشناس بازار خودرو، «روند افزایشی قیمت خودرو با رد مصوبه مجلس از سوی شورای نگهبان قابل پیش‌بینی بود، چرا که درآمد دولت به دلیل تحریم‌ها نه تنها افزایش پیدا نکرده بلکه در این میان کسری بودجه هم داریم.»

قدرت گرفتن سریع طالبان در افغانستان برای همه کشورهای جهان تعجب آور بود و مقامهای کشور ما هم برغم اینکه تعاملاتی با این گروه داشتند، گمان نمی‌کردند به این سرعت نظام حاکم بر افغانستان سقوط کند و طالبان بر تمامی مناطق مسلط شود. واقعیت این است که ما در مقابل یک عمل انجام شده قرار گرفتیم و منفعلانه ظهور طالبان و سقوط نیروهای نزدیک به ایران را نظاره کردیم. برغم انتقاداتی که به عکس العمل ایران وارد می‌شود، باید توجه داشت که یک نوع عملگرایی در رفتارهای چند هفته گذشته ایران نهفته بود، یک نوع عملگرایی که متاسفانه در دهه‌های اخیر در سیاست خارجه کشورمان غایب بوده است.

در واکنش به حملات پنجشیر و مداخله پاکستان در امور افغانستان، مجید تخت روانچی سفیر کشورمان در سازمان ملل، این حملات را محکوم کرده و گفته که هر دولتی که با زور در افغانستان به قدرت برسد، به رسمیت شناخته نخواهد شد. درحالی که دیپلمات ارشد کشورمان به طور تلویحی به انتقاد از مداخله‌گری‌های پاکستان پرداخته، با صراحت شعارهای قیلی را تکرار کرده و وضعیت امروز افغانستان را نتیجه مستقیم مداخله آمریکا و نیروهای خارجی دانسته است. ما در تعامل با همسایه‌های شرقی خود به درستی با عمگرایی رفتار می‌کنیم و اجازه سایه افکندن ایدئولوژی بر سیاست خارجی را نمی دهیم، اما وقتی پای ارتباط با غرب و همسایه‌های غربی به میان می آید، منافع ملی را فدای ایدئولوژی (و بدتر از آن، رویکردهای جناحی) می‌کنیم.

تنش‌های اخیر میان ایران و آذربایجان با رویدادهای چون بازرسی کامیون‌های ایرانی و دستگیری راننده‌های آنها در مسیرهای مرزی، اعزام نیروهای نظامی کشورمان به مناطق مرزی شمال غرب، و رزمایش‌های مشترک آذربایجان و ترکیه انجامید که به اعتقاد بسیاری از ناظران، نمایش قدرت و وحدت نظامی دو کشور در مقابل ایران است. در همین حال شاهدیم که در داخل، ما بجای تاکید بر رویه‌های موجه دیپلماتیک، با واکنش‌های تندی علیه مواضع توهین‌آمیز نماینده مجلس آذربایجان روبرو بوده‌ایم که این امر، تصویر همزیستی در یک منطقه زیر چتر صلح با همسایگان (بویژه با عنایت به سخنان اخیر رئیس جمهوری کشورمان در مورد اولویت سیاست خارجی ایران بر مبنای گسترش و ایجاد روابط همه جانبه با کشورهای همسایه و منطقه) را در سایه‌ای از تاریکی قرار داده است.

دوگانگی که در مواضع ما طی یک سال گذشته در قبال جمهوری آذربایجان وجود داشته قابل تامل است. در زمان جنگ 2020 ناگورنو قره باغ، هر چند وزارت امور خارجه دستکم بطور کلامی ابراز بی‌طرفی کرد، ولی نمایندگان مقام معظم رهبری در استان‌های شمال‌ غرب کشور، با صدور بیانیه‌ای عنوان کردند دولت جمهوری آذربایجان در بازپس‌گیری اراضی قره‌باغ کاملاً قانونی و شرعی عمل کرده است. آیت‌الله عاملی، نمایند ولی فقیه در اردبیل همچنان اصرار می‌روزند قره‌باغ خاک اسلام است و بر این اساس، جنگ قره‌باغ قدسیت پیدا کرد. اکنون کسانی که اظهارات الهام علی‌اف انتقاد می‌کنند باید مواضع دیروز و امروز کسانی همچون آیت‌الله عاملی را هم مورد انتقاد قرار دهند و البته به طریق اولی، تمامی سیاست‌های مداخله‌گرایانه ما که جنبه ایدئولوژیک داشته را بازنگری کنند.

قرارداد اخیر 27  میلیارد دلاری شرکت فرانسوی توتال با عراق برای انجام چهار پروژه گازی در جنوب آن کشور که بیشترین میزان سرمایه گذاری خارجی برای توسعه بخش انرژی درعراق است نه تنها نیاز انرژی آن کشور به ایران را کاهش خواهد داد بلکه خاطره تلخ کنار کشیدن شرکت توتال از پروژه 5 میلیارد دلاری توسعه فاز 11 پارس جنوبی را بار دیگر برای ما زنده میکند آن هم درشرایطی که ادامه مذاکرات برجامی هنوز در حال تعلیق است و ادامه این مسیر تهدیدی جدی برای صادرات گاز کشور به عراق خواهد بود، زیرا به گفته وزیر نفت عراق به دلیل ارزان بودن گازی که در داخل تولید می شود پروژه توتال کمک خواهد کرد که عراق واردات گاز از ایران را قطع کند. 

امضای قرارداد صادرات گاز ایران به عراق درسال 1396 که پس از سال ها بر روی کاغذ ماندن مسیر همواری برای عراق در راستای تامین نیازهای انرژی خود و برای ایران به عنوان منبعی به منظور افزایش درآمدهای صادراتی فراهم کرده بود خیلی زود در رویاروئی با چالش تحریم ها و مواجهه با موانع و محدودیت های بانکی که انتقال این درآمد را برای کشورمان غیرممکن کرده بود به یک جاده یک سویه تبدیل شد، اما به رغم کاهش، صادرات روزانه گاز به آن کشور همچنان ادامه یافت و اکنون درحالی که درسال های اخیر کشورما نتوانسته در جذب سرمایه های خارجی برای توسعه زیر ساخت های انرژِی موفق باشد، عراق با وجود قرارداد توتال، به گفته تحلیلگر انرژی رضا زندی، در توسعه میادین نفت و گاز که نهایتا به ثروت ملی تبدیل می شوند از ایران پیشی گرفته است و حتی در پی یافتن جایگاه خود در بازار انرژی و ژئوپلیتیک منطقه است.

پس از تلاش‌های دولت دوازدهم برای پیوستن به کنوانسیون FATF، ارجای تصمیم‌گیری از مجلس به مجمع تشخیص مصلحت نظام، اتمام مهلت مجمع برای تصمیم گیری و مسکوت ماندن آن، و نهایتا دستور رهبری برای بررسی مجدد توسط مجمع تشخیص مصلحت، سرنوشت پیوستن کشورمان به این کنوانسیون که برای پیشبرد اهداف اقتصادی و سیاسی کشور از اهمیت بسزائی برخوردار است هنوز مبهم و نامعلوم است، و باید دید که آیا این بار نیز با سپری شدن مهلت قانونی یک سال پس از دستور رهبری باز این موضوع مسکوت خواهد ماند یا به رغم اعلام ماه گذشته مجید انصاری مبنی بر قرارنداشتن موضوع اف ای تی اف در دستور سال جاری مجمع تشخیص مصلحت، دولت سیزدهم برای بررسی و تصویب آن در این مجمع تلاش خواهد کرد؟

درحال حاضر نگاهها به سوی وزیر امور خارجه و سرنوشت مذاکرات برجامی است که بتواند روابط ایران با دنیا را بهبود بخشد و رویکرد واقع بینانه‌ای نسبت به جامعه بین‌المللی ایجاد کند. بسیاری از مخالفان پیوستن به FATF می‌گوید عضویت در این کنوانسیون، دور زدن تحریمها را دشوارتر میکند. در مقابل این بحث مطرح میشود که مبنای تجارت را نباید بر دور زدن تحریم ها گذاشت زیرا این راه حلی درازمدت نیست و در کوتاه مدت هم تنها کاسبان تحریم از آن سود می برند. همانطور که مسعود خوانساری، رئیس اتاق تهران گفته، قیمت دلار در یک ماه گذشته حدود 3 هزار تومان افزایش یافته و تنها خبرهای خوش از شروع دیپلماسی قوی دولت و مذاکرات، لغو تحریم ها، بازگشت ارزهای بلوکه شده و نگاه مثبت به عضویت در FATF می‌تواند بازارها و فعالان اقتصادی را به آینده امیدوار کند، زیرا ثبات اصلی‌ترین نیاز اقتصاد ایران است.

در نخستین نگاه، آمار اخیر بانک جهانی درمورد تولید ناخالص داخلی حقیقی ایران به میزان 192 میلیارد دلار که رتبه 51 را در جهان از آن کشورمان نموده ممکن است تعجب‌آور بنظر آید، زیرا قرار بود ما تا سال 1404 اولین قدرت منطقه و یکی از قدرتهای اقتصادی در جهان باشیم. سال گذشته رئیس سابق سازمان برنامه و بودجه گفته بود برغم مشکلات اقتصادی، کشور ما در تولید ناخالص داخلی در میان 18 کشور بزرگ جهان در رتبه هجدهم قرار داشت. به گفته غلامحسین شافعی، رئیس اتاق بازرگانی ایران، کاهش 57 درصدی تولید ناخالص داخلی ظرف سه سال، هشداری جدی برای آینده اقتصاد ایران و تاکیدی بر ضرورت بازنگری در سیاستگذاری‌های موجود است. در همین حال، گزارشها و آمارهای اخیر موسسات بین‌المللی از وضعیت اقتصادی کشور و مولفه‌های حاکم برآن از قبیل آزادی اقتصادی به روشنی گویای چگونگی روند فعالیت‌های اقتصادی در فضایی توام با ابهامات، محدودیت‌ها و بلاتکلیفی‌هائی است که سالهاست فعالان اقتصادی کشورمان با آن روبرو بوده‌اند.

هم زمانی اصرار مجلس برتصویب طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی با ایجاد حسابهای جعلی افراد معروف و غیر معروف در اپلیکیشن روبیکا و اقداماتی دیگر مانند کاهش سرعت اینترنت و اخذ مالیات از کسانی که در شبکه های اجتماعی توسط بیش از 500 هزار نفر دنبال می شوند، همگی تایید کننده این واقعیت است که حاکمیت در فضای مجازی هم مثل فضای فیزیکی عمل می‌کند و نه احترامی برای حریم خصوصی و حق مالکیت قائل است و نه دغدغه کارآیی و افزایش بازدهی را دارد. بنظر می‌رسد به رغم مخالفتهای بیشمار کاربران و برغم به راه افتادن کارزاری با امضای بیش از یک میلیون نفر در مخالفت با طرح به اصطلاح صیانت، تصویب آن تسهیل و تسریع شود. عملکرد روبیکا و اقدامات مشابه اما، درعین حال که «صیانت از حقوق کاربران» را زیر سئوال برده، بیش از پیش به بی اعتمادی کاربران نسبت به پیام‌رسان‌های داخلی دامن زده است.

نقض حریم شخصی توسط روبیکا ادعای حامیان طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی مبنی براین که اپلیکیشن های خارجی به حریم شخصی کاربران احترام نمی گذارند را بیش از پیش بی اعتبار کرده و تردیدی باقی نگذاشته که هدف از این اقدام خلاف قانون توسط روبیکا تکرار اتفاقی است که چند سال پیش به  فیلتر شدن تلگرام و جایگزینی آن با پیامرسان سروش منجر شد، تا اکنون نیز هم زمان با طرح صیانت مجلس و ایجاد محدودیت در استفاده از شبکه های اجتماعی خارج از کشور به تدریج روبیکا جایگزین اینستاگرام شود.  این اقدام نه تنها سر و صدای کاربران شبکه های اجتماعی را درآورده، بلکه بسیاری از فعالان اقتصادی نیز دست به اعتراض برداشته اند. حسین سلاح ورزی در صفحه توئیتر خود نوشته «فضاحت روبیکا در جعل و دزدی هویت برای حکمرانان درس خوبی دارد. این شبکه های اجتماعی انحصاری "به فرموده" برای رقابت با مشابه خارجی قبل از فناوری نیازمند دستیابی به قدری عقل و شعور و اخلاق اند».