به اشتراک بگذاریددر چند دهه اخیر ورزش و بخصوص ورزش پرطرفدار فوتبال از یک پدیده اجتماعی فراتر رفته تا جایی که در اکثر کشورهای جهان به عنوان یک ابزار سیاسی از آن استقاده میشود. این موضوع باعث شده این روزها در بسیاری از محافل غیر ورزشی هم صحبت از شرایط نامساعد تیم ملی فوتبال کشورمان برای حضور در جام جهانی قطر باشد که دلیل آن بیشتر همان بعد سیاسی فوتبال است تا یک نمایش قابل قبول فوتبالی در یک تورنمنت جهانی. همگروهی تیم ملی کشورمان با تیمهای انگلیس و آمریکا یکی از «سیاسی ترین گروههای تاریخ جام جهانی» را رقم زده تا نگرانیها فراتر از نتایج یک بازی فوتبال و برد و باختهای عادی فوتبالی باشد. از این رو و همچنین با توجه به اظهارنظرها و واکنشهای سیاسیون به گروه تیم ملی فوتبال کشورمان در جام جهانی، میتوان با اطمینان گفت که فوتبال از سیاست جدا نیست و متعاقبا تصمیمات و زد و بندهای سیاسی در عرصه بین المللی تاثیر مستقیم در روند رشد و پیشرفت فوتبال کشورها بخصوص در کشورهای در حال توسعه دارد. به عبارتی دیگر هرچه روابط سیاسی و اقتصادی بهتری با کشورهای دنیا داشته باشیم، پیشرفت مضاعفی در نه تنها عرصه اقتصادی و اجتماعی خواهیم کرد بلکه اثرات آن را حتی در فوتبال هم خواهیم دید.
در مورد لغو بازی دوستانه تیم ملی کشورمان توسط فدراسیون فوتبال کانادا که خود یکی از تیمهای حاضر در جام جهانی خواهد بود، در رسانه های ورزشی و غیر ورزشی صحبت بسیار شد و ما هم در همین ارتباط در دو ماه گذشته مقالاتی منتشر کردیم. این فقط یک نمونه بارز از جدا نبودن فوتبال از سیاست بود که حتی خوشبینانه ترین مفصران و تحلیلگران هم دیگر قادر به انکار آن نیستند. رویدادهای چند ماه گذشته در ارتباط با چالشهای موجود برای برگزاری دیدارهای دوستانه حتی بیشتر از گذشته موضوع تحریمها و سیاستهای خارجی را در ارتباط با فوتبال و عواقب آن پررنگ کرده. عواقب و پیامدهایی که ارتباطی تنگاتنگ با مسیر سیاسی و دیپلماتیک کشورمان دارد و نشانگر شکست سیاست هایی است که بر اقتصاد مقاومتی و نگاه به شرق و بی نیازی از جامعه جهانی تاکید می کرد.
مطمئنا یکی از اصلی ترین سدهای کنونی که به روند آماده سازی تیم ملی فوتبال کشورمان صدمه زده، بحث تحریمهاست. تحریمهایی که در صورت از میان رفتن آنها بسیاری از موانع کنونی از قبیل کسر بودجه فدراسیون فوتبال تا عدم تمایل کشورهای دیگر برای برگزاری دیدارهای تدارکاتی و بسیاری دیگر از مشکلات فوتبال ملی و حتی باشگاهی کشورمان را حل خواهند کرد. هر چند این مهم دیگر به دلیل محدودیت زمانی در مورد آماده سازی تیم ملی برای حضور در جام جهانی قطر صدق نمیکند، اما توافق بر سر برجام و پیشگیری از انزوای بین المللی بیشتر میتواند در سال جاری در مدت زمانی کوتاه ماه بسیاری از موانع موجود را از میان بردارد.
عباس ترابیان، دبیر سابق کمیته بازاریابی فدراسیون فوتبال چندی پیش درباره رفع تحریمها و اثرات آن در فوتبال کشورمان به روزنامه «دنیای اقتصاد» گفت: «پس از تفاهم و رفع تحریمها چند اتفاق بزرگ در فوتبال ایران به وقوع خواهد پیوست. اول اینکه پولهای بلوکه شده فوتبال ما در فیفا و ای‌اف‌سی آزاد خواهد شد که با این اتفاق جهش بزرگی در مسایل مالی فوتبال رخ خواهد داد. دوم اینکه برگزاری بازیهای دوستانه با کشورهای دیگر بسیار راحت و میسر خواهد شد. سوم اینکه کسب میزبانی‌ها برای ما بسیار آسان‌تر از قبل خواهد شد و بالاخره اینکه شرکت‌های بزرگ تمایل بیشتری برای برگزاری تورنمنتهای چندجانبه در ایران خواهند داشت.» سرپرست سابق تیم ملی فوتبال کشورمان یکی از موارد مهمی که پس از رفع تحریمها اتفاق خواهد افتاد را آمدن اسپانسرها به ایران می‌داند و در این مورد می‌گوید: «همه می‌دانند که نقش اسپانسر در ورزش چقدر اهمیت دارد. متاسفانه در سالهای قبل به دلیل تحریمها شرکت‌های بزرگ به واسطه ترس از مجازات شدن، راضی به کار در ایران نبودند؛ اما با رفع این تحریمها فوتبال ما به زودی از لحاظ منابع مالی و آمدن این اسپانسرها متحول خواهد شد. مثلا در سالهای گذشته ما از برند «آل اشپورت» استفاده می‌کردیم؛ اما با این شرایط منتظر برندهایی مثل پوما، آدیداس، کاپا و… خواهیم بود.»
برای درک بهتر موضوع فقط کافیست نگاهی به بخشی از پولهای بلوک شده که سهم و حق فوتبال ایران بوده بی اندازیم. به عنوان مثال در سال 2018 هنگامی که جام جهانی در کشور روسیه برگزار شد، فدراسیون جهانی فوتبال، به هر یک از تیم های صعود کنند به جام جهانی 2 میلیون دلار آمریکا برای آماده سازی و 10 میلیون دلار پاداش برای صعود داد. این رقم برای جام جهانی 2022 به 12 میلیون دلار افزایش پیدا کرده که به این معنی است که در همین قدم اول و فقط به خاطر صعود 12 میلیون دلار به بودجه فدراسیون فوتبال کشورهای حاضر در قطر اضافه میشود. در کنار این مبلغ، و بنا بر اعلام فدراسیون بین‌المللی فوتبال، تیمهای پنجم تا هشتم جهام جهانی 17 میلیون دلار و تیمهای نهم تا شانزدهم نیز 13 میلیون دلار دریافت خواهند کرد. تیمهای 17 تا 32 یعنی تمام تیمهای راه یافته به جام جهانی 9 میلیون دلار دریافت خواهند کرد که یکی از این تیم‌ها تیم ملی کشورمان است پولهایی که به دلیل تحریمها بلوکه شده تا امروز به حساب فدراسیون فوتبال ما واریز نشدند.
همانطور که اشاره شد، اثرات مالی غیر مستقیم هم بسیار حایز اهمیت هستند. به عنوان مثال در صورت رفع تحریمها، شبکه‌های تلوزیونی خارجی تمایل بیشتری برای پخش بازیهای ملی و باشگاهی ما خواهند داشت. از آنجایی که هربار که ما برای پخش بازیهای ملی یا بعضا باشگاهی وارد مذاکره می‌شویم، همین بحث تحریمها مانع میشود و شبکه‌هایی مثل الجزیره که برای پخش تلویزیونی علاقه‌مند هستند از ترس جریمه یا تحریم شدن پیش نمی‌آیند.
به هر حال همانطور که گفتیم هرچند موفقیت در مذاکرات برجام و برداشته شدن تحریمها، کمکی کوتاه مدت به وضعیت فوتبال کشور و تیم ملی در جام جهانی قطر نخواهد شد، اما قدم بزرگی خواهد بود در راستای پیشرفت و جهانی شدن فوتبال کشورمان به معنی اقتصادی و حتی به عنوان یک منبع درآمدزایی برای کشور. همانطور که کشورهای صاحب سبک و قدرتمند دنیای فوتبال برای برگزاری بازیهای دوستانه و شرکت در تورنمنتهای چند جانبه میلیون ها دلار وارد اقتصاد کشور خود میکنند، فوتبال و کلا ورزش کشور ما هم این پتاسیل را دارد که در ابعاد کوچکتر و در سالهای پسا تحریم به عنوان یکی از ابرقدرتهای فوتبال قاره کهن از طریق فوتبال درآمدزایی کند و نه تنها بودجه خود را از طریق اسپانسرها و شرکت در تورنمنتهای رسمی و دوستانه تامین کند، بلکه منبعی برای ورود ارز به اقتصاد کشور شود.
