به اشتراک بگذاریدخبرهای مربوط به دارایی‌های بلوکه شده ایران بابت فروش نفت، داستانی بلند و پرحاشیه است. با قوی‌تر شدن ضربان نبض رسیدن به توافق برجامی سال 2015، بحث آزادسازی اموال و پولهای بلوکه شده از جمله مفاد مهمی بود که در طی مذاکرات برجامی در دستور کار بود و عملا در پی امضای برجام به تحقق پیوست. در پی روی کار آمدن دولت سیزدهم و از زمان شروع دوباره گفتگوهای احیای برجام بحث دارایی های بلوکه شده و مصداق معروف آن درباره وضعیت بدهی کره جنوبی در راس خبرهای روز گفتگوهای برجامی شد. صحبت حتی از این بود که کره جنوبی کل بدهی بلوکه شده را در چارچوب آنچه در مذاکرات احیای برجام قوت گرفته بود، به ایران خواهد داد. اما با کش دار شدن مذاکرات برجامی و تعلل تیم مذاکره‌کننده ما برای رسیدن به نتیجه، این مهم محقق نشد.
تقریبا یک هفته پیش بود که سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت خارجه درباره آخرین وضعیت بدهی کره جنوبی به ایران توضیحاتی ارائه داد. به گزارش «انتخاب»، خطیب‌زاده گفت: «دولت جدیدی در کره بر سر کار آمده و حرف‌ها و وعده‌هایی داده‌اند ولی هیچ حرکتی را همچنان ندیدیم و منتظریم ببینیم تفاوت دولت جدید و دولت عهدشکن چیست. به دولت جدید کره وقت می‌دهیم به صورت عملی نشان دهد که چه اقدامی را در بازپرداخت بدهی‌ها انجام می‌دهد.» این نوع واکنش دست اندرکاران عرصه دیپلماسی ما نشان از عدم اعتنای کره جنوبی در قبال پرداخت بدهی های معوقه است که خود ناشی از ادامه انزوای سیاسی و اقتصادی ماست. دولت جدیدی در کره بر سرکار آمده و با توجه به ناامیدی ها نسبت به احیاء برجام، موضوع بدهی به ایران در اولویت دولت سئول نیست.
شرایط بحران اوکراین و نقش روسیه در همزمانی این بحران در بحبوبه گفتگوهای احیای برجام، دست ما را بیش از پیش در حنایی گذاشت که به این زودی ها نمی‌توان از رنگش رها شد. در شرایطی که همه آحاد مردم از صف نمازگزاران و امامان جمعه تا بازاریان مشتاق بودند دولت سیزدهم با رویکرد تازه ای مساله هسته ای را در چارچوب دیپلماسی فیصله دهد، مسایل پیچیده تر شد و کشورهایی که اموال ما را بلوکه کرده بودند، رغبت آنچنانی برای بازپس دادن پول های نفتی از خود نشان ندادند. برای نمونه، رئیس کمیته مشترک ایران و ژاپن از علاقه‌مندی این کشور برای بازگرداندن پولهای ایران را خبر داده بود. اما بعدا اعلام کرد که قطعیتی در این ماجرا وجود ندارد. بر اساس گزارش ایلنا، بهرام شکوری گفت: «باید بتوان زمینه همکاری با ژاپن و به‌خصوص کمپانی‌های متوسط این کشور را فراهم کرد. تا اگر برجام عملیاتی شد، مقدمات آن شکل گرفته باشد. با توجه به تغییر و تحولاتی که در اتاق ایران بود کمی این موضوع مغفول ماند. امیدوارم از هفته آینده، بتوانیم این مذاکرات را شروع کنیم.» آنچه از شواهد بر می‌آید اینست که اگرچه دولت سیزدهم یا کارگزاران نظام نمی‌خواهند اقتصاد را در گرو برجام ببینند، ولی کشورهایی که با ما در حال مراودات اقتصادی هستند و حتی روسیه و چین، تعاملات اقتصادی با ما را در شرایط کنونی مشروط به شرایطی محدود کننده می بینند.
علاوه بر این، همچنان که در مقالات اخیر تاجران بدان پرداختیم، تاکید بیش از اندازه و یک بعدی به سیاست همسایگی هم به دلیل حجم پایین مراودات نمی تواند به اندازه کافی نیازهای موجود کشور را تامین کند. در مقابل، وقتی صحبت مثلا سخنان وزیر امور خارجه کره جنوبی را مرور می‌کنیم، متوجه می‌شویم که برای کشورهای صنعتی که شریک اقتصادی ما هستند، عملا حل شدن مسئله توافق هسته‌ای راهگشای موانع موجود بر سر نه تنها پول های بلوکه شده بلکه تعمیق روابط ایران با آن کشورهاست. درخصوص کره جنوبی می‌توان گفت که این فقط موضوع اموال بلوکه شده نیست بلکه حجم مراودات کنونی از نفت تا اقلام مهم دیگر نیز که در چارچوب روابط بین دو کشور می گنجد نیز موضوعیت هسته ای به خود می گیرد.
پارک جین، وزیر امور خارجه کره جنوبی در یک کنفرانس خبری مشترکی که با همتای آمریکایی خود داشت، در پاسخ به سوالی درباره ایران گفت: «ما می‌خواهیم رابطه سودمند دوجانبه‌ای [با ایران] داشته باشیم، اگرچه موانعی در زمینه پولهای بلوکه شده ایران وجود دارد. کره در این باره با ایران و آمریکا صحبت خواهد کرد.» پارک جین درباره احیای برجام گفت: «به دیپلماسی و گفتمان بیشتری با ایران نیاز داریم تا به نتیجه مثبتی در مذاکرات پیرامون مسئله هسته‌ای برسیم.»
وقتی به کشورهای همسایه و منطقه از جمله عراق و عمان نیز توجه می کنیم، وضعیت مشابهی را می بینیم و درست است که این کشورها از گفتمان دیپلمایتک کره جنوبی استفاده نمی‌کنند، ولی عملا رویکرد آنها نسبت به اموال بلوکه شده و روابط تهاتری دست کمی از رویکرد دولت سئول ندارد. واقعیت این است که شرکایی همچون عراق هم به مرور زمان از ما فاصله می‌گیرید زیرا متاسفانه ما در سالهای اخیر بجای قدرت بخشیدن به حضور اقتصادی و وارد شدن به بازی برد-برد تجارت، بر نظامی‌گری و دامن زدن به تخاصم‌های نیابتی در منطقه تاکید کردیم. عده ای در داخل قدرت را به قدرت نظامی تقلیل دادند غافل از اینکه برای خلق قدرت هم، ما نیاز به ثروت داریم و تنها روابط اقتصادی و تجاری درازمدت است که حلق ثروت پایدار را تضمین می‌کند. اکنون وقت آن است که از یک سو با افزایش تلاش های دیپلماتیک برای احیاء برجام، و از سوی دیگر با تبدیل کردن نظامی‌گری به رقابت تجاری، از پارادایم حاکم در چند سال گذشته فاصله بگیریم. این تغییر پارادایم به ما کمک خواهد کرد تا در سطح منطقه ای و بین المللی اعتماد سازی کنیم و در مرحله اول پول های بلوکه شده را آزاد کنیم و در قدم های بعدی، ظرفیت های اقتصادی کشور را محقق سازیم.
