به اشتراک بگذاریدایران و عربستان سعودی برای رفع اختلافات خود تاکنون پنج بار نشست دیپلماتیک داشته اند و امید می‌رفت دور بعدی مذاکرات طی تابستان امسال صورت گیرد. سخنگوی وزارت امور خارجه اما گفته که دور ششم گفت وگوها با سعودی زمانش معلوم نشده و باید ببینیم توافقات در چه سمت و سویی حرکت می‌کند. مقام های وزارت خارجه عربستان هم گفته‌اند در آینده نزدیک، نشستی میان وزرای امور خارجه ایران و عربستان پیش بینی نشده است و هرچند پیشرفت‌هایی در مذاکرات با تهران حاصل شده، اما این پیشرفت‌ها کافی نیست. اکنون مقام سعودی هم خواستار افزایش تلاش های ما برای اعتمادسازی و تنش‌زدایی شده‌اند.
وضعیت جنگ یمن تا حدی به جنگ سوریه شباهت دارد. در سوریه، دولت بشار اسد برای مقابله با نیروهای مخالف رژیم، از ایران تقاضای کمک کرد و برخی کشورهای عربی هم پشت نیروهای مخالف اسد قرار گرفتند و این کشور به میدان جنگ نیابتی تبدیل شد. همین سنایور در یمن رخ داد و عبدربه منصور هادی، به عنوان رئیس جمهوری یمن، از عربستان خواست تا به دولتش در برابر نیروهای حوثی کمک کند. در مقابل ایران از حوثی ها پشتیبانی کرد و یمن به صحنه جنگ نیابتی تهران و ریاض بدل شد. در این میان هم ایران و هم عربستان متضرر شد و این درگیری به کشته شدن هزاران انسان بیگناه انجامید. بر اساس گزارش سازمان ملل، قحطی در یمن به بزرگ‌ترین فاجعه انسانی در جهان تبدیل شده است.
پنجمین دور گفتگو میان نمایندگان عالی ایران و عربستان در بغداد برگزار شده بود و با توجه به فضای مثبت این نشست، امیدواری‌ها برای گام نهادن دو کشور در مسیر از سرگیری روابط را افزایش یافت. اکنون بیش از هفت سال است که ایران و عربستان روابط دیپلماتیک خود را به قطع کرده اند مناسبات دو کشور به حداقل کاهش یافته است. قطع رابطه با عربستان پس از اعدام شیح نمر رخ داد و هرچند بخش‌هایی از حاکمیت، نگاهی ایدئولوژیک به ضدیت با رژیم آل سعود دارد (و عملا در پی افزایش تنش هستند)، ولی ادامه تیرگی روابط تهران و ریاض بیش از هرچیز ناشی از جنگ یمن است که ایران و عربستان به شکلی نیابنی با هم درگیر شده‌اند. از همین رو و با توجه به اهمیت تنش زدایی میان تهران و ریاض، باید نگاهی عملگرایانه به بحران یمن داشت و در پی گذار از وضعیت موجود بود.
اکنون علاوه بر موضوع یمن، وضعیت پرونده اتمی ایران و مذاکرات وین نیز تاثیر مستقیمی بر گفتگوهای تهران و ریاض دارد. همانطور که جلال میرزایی، نماینده پیشین مجلس و تحلیگر امور منطقه یادآور شده، ما پیش‌تر شاهد بودیم که گفت‌وگوها بین جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی تابعی از میزان پیشرفت یا عدم پیشرفت مذاکرات وین بوده است و اکنون هم، هر میزان موفقیتی که در نشست وین رخ دهد، فضا و زمینه را برای اجرائی‌کردن خروجی نشست بغداد میان تهران و ریاض فراهم خواهد کرد، یعنی پیشرفت‌های مذاکرات وین است که به دستاوردهای نشست بغداد معنا می‌دهد. بسیاری معتقدند تا زمانی که احیای برجام اجرائی نشود، پیشرفت و دستاورد مذاکرات بغداد قابل توجه نخواهد بود. حتی اگر نشست بغداد و دیدار احتمالی وزرای امور خارجه ایران و عربستان به قرارداد، توافق و حتی افتتاح مجدد سفارتخانه‌ها منجر شود، اجرائی‌شدن آن به بعد از احیای برجام موکول خواهد شد.
آینده جنگ یمن اما مهم‌ترین فاکتور در موفقیت یا عدم موفقیت مذاکرات ایران و عربستان خواهد بود. هرچند قطع رابطه ایران و عربستان به علت اعدام شیخ نمر بوده، ولی از سرگیری روابط تنها در پی رفع مخاصمه در یمن رخ خواهد داد و تا زمانی که شاهد پایان جنگ یمن نباشیم، بعید است مذاکرات دیپلماتیک ایران و عربستان به نتیجه برسد. باید توجه داشت که عربستان به یارکشی منطقه ای دست زده و نتایج موفقیت آمیز این اقدامات را در نشست‌های شرم‌الشیخ، اردن و نقب شاهد بوده است. در ضمن باید توجه داشت ترکیب جدید پارلمان‌های عراق و لبنان به گونه‌ای است که نمایندگان نزدیک به ایران حضور کمتری دارند و از این زاویه هم دولت ریاض احساس اعتماد به نفس بیشتری می‌کند. از دیگر سو، ما بیش از پیش با انزوای سیاسی و اقتصادی روبرو شده‌ایم و ادامه تقابل با عربستان سعودی، به هیچ وجه به مصلحت ما نیست و در این راستا، پایان دادن به جنگ های نیابتی در منطقه باید در دستورکار ما باشد.
حوثی‌ها طی سه سال گذشته، حملات متعددی را تحت عنوان «موازنه بازدارندگی» علیه عربستان سعودی انجام داده‌اند. هرچند این اقدامات تاحدی آل سعود را در موضعی دفاعی قرار داده، ولی باعث افزایش تنش ها و انزوای بیشتر ایران شده است. دو سال پیش از مقاله «چه کسی از حمله به آرامکو سود می‌برد؟» تاکید کرده بودیم که هرچند مقامات کشورمان، ارتباط ایران با حملات پهبادی حوثی ها علیه آرامکو را مردود دانسته اند، ولی یک اجماعی وجود دارد که ما بطور مستقیم یا غیر مستقیم در این حملات دست داشته‌ایم. در همین حال، بسیاری از تحلیلگرانی که در داخل ایران از این حملات ابراز خوشحالی کرده بودند نیز، پیش فرضشان این بود که این حملات به نوعی قدرت نمایی ایران بوده، و با اینگونه تحلیل ها، عملا ایران را مسئول این حملات نشان داده بودند.
هزینه‌ای که ما در جنگ یمن صرف کرده‌ایم در مقایسه با هزینه حضورمان در سوریه بسیار کمتر است ولی باید توجه داشت که هزینه سیاسی این جنگ نیابتی کم نبوده و نهایتا انزوای سیاسی ایران را افزایش داده است. مدافعان ادامه جنگ یمن و پشتیبانی از حوثی‌ها در بیشتر موارد بر ضررهایی که عربستان سعودی متحمل شده تاکید می‌کنند، ولی باید توجه داشت که جنگ یمن یک بازی باخت باخت است و به سود همه طرفهای درگیر است که به سرعت خاتمه یابد.
