به اشتراک بگذاریددر حالی که گزارش ها حاکی از آن است که ایران به دلیل وجود تحریم ها به مدت سه سال از تولید 1.8 میلیارد بشکه نفت و درآمدی معادل بیش از 100 میلیارد دلار محروم شد، اخیرا به دنبال اعلام آقای رئیسی مبنی براین که که فروش نفت با وجود تهدید ها و تحریم ها شرایط خوبی دارد و صادرات نفت و میعانات گازی افزایش یافته است، عضو هیات رئیسه کمیسیون انرژی مجلس، حسین حسین زاده نیز با استناد به گزارش های موسسات بین‌المللی و شرکت‌های ردیابی نفتکش از افزایش قابل ملاحظه صادرات نفت ایران خبر داد و آن را نتیجه اقدام‌های انجام شده خواند. آنچه اما آقای حسین‌زاده به آن اشاره نکرد، علت این افزایش به دلیل فروش نفت به چین و کشورهائی مانند ونزوئلا، نیجریه و لیبی با تخفیف و امتیازاتی است که باعث شده این کشورها بدون توجه به ریسک تحریم‌ها به واردات نفت خود از ایران ادامه دهند.
گزارش‌ها حاکی است که ایران ماهی 15 میلیون بشکه نفت تنها به چین صادر می‌کند و بابت فروش هر بشکه بین 5 تا 6 دلار تخفیف می‌دهد که ادامه این وضعیت منجر به تخفیف سالانه معادل 30 هزار میلیارد تومان تنها به چین می‌شود. به گفته حمید حسینی، رئیس اتحادیه صادر کنندگان فرآورده های نفتی، ایران مجبور است به مشتریانش تخفیف نفتی بدهد، زیرا کشورها حاضر نیستند ریسک تجارت با ایران را به جان بخرند و از این رو ایران مجبور است تخفیف هائی اعمال کند تا خرید نفت برای مشتریان جذاب شود و ریسک آن ارزش داشته باشد.
متاسفانه اقتصاد کشور ما هنوز یک اقتصاد نفت محور است و از این رو در بحث بستن بودجه، مسئله نفت و میزان صادرات نفت برای ما کلیدی است. همکنون نفت خام ایران حدود 6 در صد از واردات نفت خام چین را به خود اختصاص داده، و بر اساس گزارش سایت‌های تحلیلی انرژی، نفتی که از ایران به نام عمان، امارات و مالزی صادر می شود در حقیقت به مقصد اصلی یعنی چین می رسد؛ با این حال نفت صادراتی ما تنها به پالایشگاه های مستقل می‌رود و با وجود رضایت پکن از این نوع معامله که پالایشگاه‌های دولتی در آن دخالت ندارند، کارشناسان انرژی چین چشم انتظار پیشرفت‌های قابل توجه در مذاکرات هسته‌ای و برداشتن تحریم‌ها و افزایش واردات نفت از ایران هستند.
گزارش‌های رسمی حاکیست که نفت ایران حدود 6 یا 7 دلار ارزان تر از نفت خاورمیانه است و در کنار آن، با حدود 5 تا 6 دلار تخفیف نیز فروخته می شود و در کل، نفت کشور با تخفیفی 30 درصدی به مشتری واگذار می شود. برغم این تخفیف های چشمگیر، شاهدیم که به جای فروش 2.3 میلیون بشکه در روز ما تنها یک سوم آن یعنی 700 هزار بشکه در روز بفروشیم و نهایتا شاهد اثرات کاهش درآمدهای نفتی در بودجه و سایر عرصه‌های اقتصادی باشیم.
تخفیف نفتی، اما تنها رویکرد ما برای فروش نفت نیست و همانطور که یکی دو ماه پیش وزیر نفت اعلام کرد، فروش نفت به صورت تهاتری نیز مورد توجه دولت بوده است. حمید رضا صالحی، عضو هیات نمایندگان اتاق تهران در مورد ارزیابی تهاتر نفت با کالا می گوید در تهاتر چون نیاز به تبادل داریم، هر کالائی با هر قیمتی به ما تحویل دهند باید بپذیریم، حال آنکه برای نفت نیز از ما تخفیف می خواهند. به باور وی در چنین شرایطی، متاسفانه افزون بر پذیرش کالا به هر قیمت، به دلیل نیاز باید امتیاز هم بدهیم، یعنی قبول هر کالا حتی اگر بدون کیفیت باشد و دادن تخفیف برای فروش نفت را باید بپذیریم. به گفته این فعال اقتصادی، تحریم‌ها علاوه بر عقب‌ماندگی در اقتصاد، تبادلات ما را نیز با دنیای خارج هم بابت واردات و هم صادرات تحت تاثیر قرار داد، روابط بانکی ملغی و آسیب دیده، استفاده از ظرفیت ضمانت نامه‌ها در خارج از کشور و ال سی دچار تغییر شده و در کل فرصت‌هایی که در شبکه بانکی برای فعالین اقتصادی و فروش کالا وجود داشت، مانند قبل نیست.
محمود خاقانی کارشناس بین المللی حوزه انرژی می گوید در حالی که نیاز شدید اقتصادی ایران به چین منجر به فروش نفت با تخفیف چشمگیر به آن کشور شده، آنچه برای چین در این رابطه اهمیت دارد تامین امنیت انرژی مورد نیاز خود با قیمت ارزان است و این که به ازای کالاهای فروخته شده و خدما ت ارائه شده به ایران نفت خام دریافت کند. درهمین رابطه چین با نفت خام ارزان ایران موفق شده ذخائر راهبردی قابل توجهی درکشورش ایجاد کند به حدی که ممکن است همگام با سایر کشورها به منظور کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی قسمتی ازاین ذخائر راهبردی را به بازار عرضه کند.
با نزدیک شدن تقدیم لایحه بودجه 1401 به مجلس، پیش بینی میزان درآمدهای نفتی در بودجه مورد سئوال قرارمی گیرد و این که آیا فروش روزانه 1.2 میلیون بشکه در روزدرحالی که سال گذشته تنها 700 هزار بشکه در روز نفت فروخته شد واقع بینانه است؟ محمد علی خطیبی، نماینده سابق ایران در اوپک بر این باور است که دولت باید میزان فروش نفت در سال گذشته و شش ماه نخست سال جاری را در نظر بگیرد و آن وقت در مورد مقدار درآمدهای نفتی تصمیم بگیرد تا بودجه مانند سال گذشته دچار کسری نشود. درآمدهای نفتی، اما با برداشته شدن تحریم ها می تواند واقع بینانه باشد، یعنی دیگر ما مجبور نباشیم با دورزدن تحریم ها نفت خود را به نام کشورهای دیگر یا به همراه نفت کشورهای دیگر صادر کنیم. همانطور که حمید حسینی گفته، اگر برجام احیا شود بیشتر از هر اتفاقی بر بازار نفت ایران تاثیر مثبت می گذارد.
