به اشتراک بگذاریدمجله فوربس در مقاله‌ای به قلم اولی ویلیامز به رشد خیره‌کننده میلیاردرهای نوکیسه در ایران پرداخته و تشریح کرده که در سال 2020، تعداد میلیونرها (به دلار) 21.6 درصد افزایش یافته که در مقایسه با رقم 6.3 درصد متوسط رشد جهانی میلیونرها، عدد بالایی است. این در حالیست که به گفته بهروز کردونی، رئیس موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی، درحالیکه جمعیت زیر خط فقر مطلق از سال 92 تا 96 به 15 درصد رسیده بود، اما از سال 96 تا 98 به 30 درصد افزایش یافته است.
در همین حال گزارش فوربز حاکیست در سال 2020 در کشورمان، تعداد میلیونرها (به دلار) به حدود 250 هزار نفر رسیده که با این احتساب، ایران از لحاظ تعداد میلیونر (به دلار)، در رده 14 در دنیا، و رده اول در خاورمیانه قرار می‌گیرد. بر اساس تحلیل فوربز، مهاجرت سرمایه به بازار بورس و استخراج رمزارز از عوامل تعیین کننده در افزایش میلیونرهای ساکن ایران بوده است. در کنار این عوامل اما، تاثیر تحریم‌ها و بهره‌برداری عده قلیلی از این وضعیت (عده‌ای که به کاسبان تحریم شناخته می‌شوند) از دیگر علت‌های آرایش نامتوازن ثروت در کشور ما بوده است.
تابستان سال گذشته بود که فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد، خبر داده بود که تعداد کد‌های سهامداری در بازار سرمایه، تا پایان خرداد ماه، 15 میلیون و 251 هزار کد، و با احتساب سهام عدالت به 48 میلیون و 500 هزار کد رسیده است. دژپسند افزوده بود ارزش معاملات بورس در 4 ماهه اول سال 99 نسبت به مدت مشابه در سال 98، معادل 625 درصد افرایش نشان داده است. شایان ذکر است در این مدت، شاخص اس اند پی (S&P 500) رشدی معادل 16 درصد داشت.
هرچند معامله‌گری بورس و ورود بحث برانگیز دولت برای نجات این حوزه از عوامل اصلی خلق میلیاردرهای نوظهور ذکر شده، اما بر اساس گزارش موسسه کپ جمنی، حدود 72 درصد ثروت میلیاردهای ایرانی در حوزه ارز دیجیتال است که البته این آمار چندان دقیق بنظر نمی‌رسد. در واقع طی دو سال گذشته، تغییرات ارزش ریال و امکان سوءاستفاده از وضعیت اقتصادی کشور بیشترین تاثیر را در عدم تعادل آرایش ثروت داشته است و هرچند رمزارزها و نیز بورس حوزه‌ای به اصطلاح پول‌ساز بوده، ولی به تنهایی، نقش اصلی را در ایجاد میلیاردهای نو رسیده نداشته اند. در مقابل افرادی که با استفاده از رانت‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی از بحث دور زدن تحریم‌ها و نیز نوسانات ارزی بهره برده‌اند، بیشترین سود را نصیب خوده کرده و به بخشی از جمعیتی اضافه شده‌اند که در دوران دولت نهم و دهم شکل گرفته بود.
باید توجه داشت که افزایش چشم‌گیر میلیونرهای دلاری در کشورمان در شرایطی است که همکون کلیت اقتصاد کشور در وضعیت بسیار نامناسبی قرار دارد و درصد زیادی از جمعیت هر روز به زیر خط فقر سقوط می‌کنند. این وضعیت البته به علت شیوع پاندمی کرونا ابعادی فراتر از کشورمان نیز داشته است. براساس معیارهای سازمان ملل، خط فقر مطلق برای خانوار چهار نفره، 3.20 دلار در روز، یعنی حدود 10 میلیون تومان در ماه تعریف شده، و بر این اساس، جمعیت کثیری از هموطنان ما در شرایط سقوط به زیر خط فقر قرار میگیرند. به گزارش مرکز آمار ایران، متوسط درآمد و هزینه ماهانه خانوارهای شهری در سال 98، به ترتیب حدود 4.5 میلیون و 3.9 میلیون تومان بوده است.
هرچند براساس برخی محاسبات، بررسی میانگین شاخص «ضریب جینی» طی سی سال گذشته نشان می‌دهد که به طور کلی شکاف طبقاتی نسبت به گذشته کاهش یافته و در دولت دوازدهم پایین‌تر از دولت‌های قبل بوده، ولی باید توجه داشت که بطور کلی، ایرانی‌ها روز به روز فقیرتر شده‌اند. در همین حال به علت وجود شبکه‌های اجتماعی، زندگی بخش کوچکی از جامعه که از این روند فقیر شدن در امان مانده‌اند در معرض نمایش بقیه جامعه قرار گرفته و این امر مزید بر علت شده و به خشم عمومی درخصوص نابرابری های اجتماعی دامن زده است. در این راستاست که حاکمیت باید بیش از پیش نگران این شکاف اجتماعی و طبقاتی، و تبعات ساختارشکنانه آن باشد.
