به اشتراک بگذاریدرئیس جمهوری کشورمان تاکید می‌کند که ما می‌توانیم به راحتی سهم صادرات کشورمان در بازار اقتصادی منطقه را به دو برابر افزایش دهیم. ابراهیم رئیسی نسبت به صادرات 40 تا 50 میلیارد دلاری به کشورهای همسایه ابراز امیدواری کرده است. در هشت ماه سال جاری، حجم صادرات ما به 15 کشور همسایه، بالغ بر 33 میلیارد بود و این رغم تا پایان سال می تواند به 40 میلیارد برسد ولی موانعی همچون تحریم و مشکلات بانکی و نقل و انتقال پول مانع از دستیابی به ظرفیت‌های واقعی تجارت خارجی کشور می‌شود.
علاوه بر محدودیت‌های فوق، باید توجه داشت که ما هم در طیف شرکای خارجی، و هم نوع کالاهای صادراتی باید متنوع‌سازی کنیم که البته موضوع ایجاد تنوع در شرکای خارجی رابطه‌ای مستقیم با تحریم‌ها دارد. گزارش‌ها حاکیست اکنون 80 درصد صادرات ما را مواد معدنی و پتروشیمی تشکیل می‌دهد و 91 درصد صادرات ما محدود به 15 کشور است. روح اله لطیفی، سخنگوی گمرگ کشور گفته است بیش از نیمی از تجارت ما در سال جاری با کشورهای همسایه بوده و بیشترین حجم مربوط به صادرات مواد پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی به عراق، ترکیه و امارات است.
به گفته لطفی، در هشت ماه اول سال جاری، تجارت 68 میلیون تنی کشور به ارزش 33 میلیارد دلار با 15 کشور همسایه بوده که این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل، 45 درصد (در ارزش) رشد داشته است. میزان صادرات نسبت به مدت مشابه سال قبل 24 درصد در ارزش رشد داشته و کشورهای عراق، ترکیه و امارات، به ترتیب اصلی ترین مقاصد کالاهای ایرانی بوده اند. لطیفی تاکید کرد: 50 درصد وزن و 40 درصد ارزش صادرات به کشورهای همسایه محصولات پتروشیمی، گاز مایع و مشتقات نفتی بوده و مابقی مواد غذایی و محصولات کشاورزی، محصولات صنعتی، مصالح ساختمانی و معدنی بوده است. از سوی دیگر واردات ما از کشورهای همسایه 15 میلیون و 634 هزار تن کالا به ارزش 16 میلیارد و 302 میلیون دلار بوده و اصلی‌ترین شرکاری ما امارات، ترکیه و روسیه بوده است.
علاوه بر تحریم و نقل و انتقال پولی، ما سیاست‌های هوشمندانه برای نفوذ به بازار همسایگان در مقابله با رقبا تجاری نداریم که این موضوع از سوی به رقابت پذیری مربوط است و از سوی دیگر، ناشی از مسئله برند ملی ما می باشد. برای مثال نگاهی به تعامل ما با کشورهای حاشیه خلیج فارس نشان می‌دهد که موضوع برندینگ و معضل ایران‌هراسی کمتر از تحریم‌ها برای ما مضر نبوده است. اخیرا رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و کویت گفت: کویتی‌ها مدتی است که به تجار ما ویزا نمی‌دهند و امکان برای تجار جدید برای کار کردن در این کشور فراهم نیست. اگر کسی هم با کویت کار می‌کند کسانی هستند که از قبل آنجا بوده‌اند. صادرات ما به کویت بیشتر شامل محصولات کشاورزی و ساختمانی است و پس از شدت گرفتن تحریم‌ها، ارتباط بانکی ما با کویت هم تحت فشار قرار گرفت و امکان تبدیل ریال به دینار کویت از میان رفت. همکنون تجار کویتی بسیار محافظه کارانه با شرکت های ایرانی تعامل می‌کنند و دولت این کشور، تجارت با بخش‌های تحت تحریم ایران را ممنوع کرده است.
کویت نیز همچون بسیاری از کشورها تحت تاثیر پاندمی کرونا قرار گرفت و صدور ویزا برای تجار خارجی را لغو کرد. اما اکنون مدتی است که این ممنوعیت برداشته شده ولی هنوز به تجار ایرانی ویزا داده نمی شود. هانی فیصلی در مورد آخرین وضعیت تجاری ایران و کویت اظهار کرد: تجارت ما با کویت نسبت به سابق بسیار کم شده که یکی از علل این موضوع مسئله شیوع کرونا است. موضوع مورد اهمیت دیگر در این مسئله عدم امکان ورود تجار جدید به بازار کویت است. کویتی‌ها متاسفانه مدتی است که به تجار جدید ما ویزا نمی‌دهند و امکان برای تجار جدید برای کار کردن در این کشور فراهم نیست. اگر کسی هم با کویت کار می‌کند کسانی هستند که از قبل آنجا بوده‌اند.
بحث سیاست خارجی و حضور نظامی ما در منطقه تاثیر مستقیمی بر تجارت منطقه‌ای ما دارد. از همین رو، حضور مستقیم فعالان اقتصادی در بدنه تصمیم‌گیری وزارت امور خارجه می‌تواند بسیار موثر باشد. رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و کویت در پاسخ به سوالی پیرامون تاثیر عربستان بر کشورهای حوزه خلیج فارس و میزان اثرگذاری مذاکرات با این کشور بر تجارت با کویت گفت: مذاکرات انجام شده بین ایران و عربستان برای بهبود روابط سیاسی، طبیعتا روی روابط تجاری بین ایران و عربستان تاثیر می‌گذارد. اما برای بهبود تجارت با کویت نیاز است که با خود این کشور مذاکراتی انجام شود.
اخیرا فعالان اقتصادی در ملاقات با وزیر امور خارجه و سفرایمان در کشورهای منطقه بر لزوم تقویت دیپلماسی اقتصادی و هماهنگ با آن گسترش تجهیزات و زیرساخت‌های تجاری کشور تاکید کردند. غلامحسین شافعی، رئیس اتاق ایران تصریح کرد: اقتصاد و سیاست رابطه دو سویه‌ای با یکدیگر دارند و در کنار هم زمینه رشد را فراهم می‌کنند. در این راستا توسعه اقتصادی منجر به پایداری و عمیق شدن مناسبات سیاسی ایران با سایر کشورها می‌شود و برعکس. شافعی افزود: علاوه بر اینکه توسعه سطح روابط کشور با همسایگان بسیار اهمیت دارد، توجه به این نکته نیز ضرورت دارد که تنها دو برابر شدن حجم تبادلات بین ایران و همسایگان هدف نیست چون همین الان هم شاهد صف کشیدن کامیون‌ها و توقف چند روزه آنها در مرزها هستیم. چون زیرساخت‌های مرزی و گمرکی مناسبی در اختیار نداریم.
شافعی افزود: در شرایط کنونی با سه موضوع مهم مواجه هستیم اول عضویت در سازمان همکاری شانگهای، دیگری اوراسیا و در نهایت تحولاتی که در افغانستان شاهد هستیم. بر اساس اظهارات رئیس اتاق تهران، نسبت به عضویت در سازمان همکاری شانگهای نگرانی و دغدغه‌ای وجود دارد که ناشی از عضویت کلیه اعضای این سازمان در سازمان جهانی تجارت و پذیرفتن FATF از سوی کلیه اعضا البته به جز ایران است. شاید این طور به نظر برسد که ایران نتواند از ظرفیت ایجاد شده به بهترین شکل، استفاده کند.
