بنا به گزارش پایگاه خبری اتاق بازرگانی ایران، مرکز تجاری ایران در منطقه آزاد دمشق افتتاح شد که نقش بانک اطلاعاتی را ایفا خواهد کرد. غلامحسین شافعی، رئیس اتاق ایران، سیدرضا فاطمی‌امین، وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران، کیوان کاشفی، رئیس اتاق مشترک ایران و سوریه، به همراه تعدادی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی و فعالان اقتصادی مرکز تجاری ایران را افتتاح کردند. آقای شافعی افتتاح مرکز تجاری ایران را فرصتی برای تقویت روابط اقتصادی و افزایش مبادلات تجاری بین دو کشور قلمداد کرده است.
واقعیت این است که طی دو سال گذشته ما از رقبای تجاری خود در سوریه عقب افتادیم که این امر از سوی به علت محدودیت‌های واقعی ناشی از انزوای اقتصادی و سیاسی ما بود و البته از سوی دیگر، این شکست تجاری را باید ناشی از رویکرد غلط ما در تمرکز بیش از حد بر نظامی‌گری و غفلت از توسعه اقتصادی نیز دانست. گزارش‌ها حاکیست صادرات غیرنفتی ایران به سوریه در هفت ماه سال جاری به 106 میلیون دلار رسیده است. این در حالیست که طی 9 ماهه نخست سال جاری میلادی، صادرات ترکیه به سوریه از مرز یک میلیارد و 100 میلیون دلار گذشته است که این رقم نشانگر رشدی 43 درصدی صادرات ترک‌ها به سوریه است.
اکنون فعال‌تر شدن اتاق مشترک ایران و سوریه می‌تواند چشم انداز تجارت ما با سوریه را مثبت‌تر کند. غلامحسین شافعی گفته مرکز تجاری ایران در دمشق به‌عنوان بانک اطلاعاتی است که فعالیت‌های اقتصادی در سوریه را رصد می‌کند تا تجار و صنعتگران داخل کشور بتوانند از طریق آن اطلاعات مختلف مرتبط با شرکت‌های ایرانی را به‌طور مستقیم دریافت کنند. وی افزود: این مرکز همچنین محلی برای واردات، صادرات و بازاریابی است و در تقویت روابط اقتصادی بین ایران و سوریه اهمیت بالایی دارد. سیدرضا فاطمی امین، وزیر صنعت، معدن و تجارت هم گفت: رایزنی‌هایی بین دو طرف برای افزایش سرمایه‌گذاری‌های مشترک و تبادل تجربیات انجام‌شده تا به حمایت از سوریه در مرحله پس از بحران، سقف مبادلات و معاملات تجاری بین دو کشور افزایش یابد.
مرکز تجاری ایران در دمشق درحالی افتتاح شد که دومین نمایشگاه تخصصی ایران در سوریه در مرکز نمایشگاه‌های بین‌المللی دمشق گشایش یافته و تا سوم دی ماه با حضور 164 شرکت تجاری و صنعتی ادامه خواهد داشت. کیوان کاشفی، رئیس اتاق مشترک ایران و سوریه با اشاره به اینکه مرکز تجاری ایران در دمشق اولین محل تجاری ایرانی مستقر در سوریه است و مبنای تجارت ایران در آن کشور خواهد بود، گفت: این مرکز دارای دفاتر تجاری است که شرکت‌های بخشی خصوصی ایران را قادر می‌سازد تا مبادلات تجاری بین دو کشور را انجام دهند. کاشفی تصریح کرد: این مرکز ازنظر توسعه روابط دو کشور مهم است و رابط بین اتاق‌های بازرگانی، صنعت و کشاورزی ایران و سوریه خواهد بود.
اکنون که سوریه دوران پساداعش و سازندگی را آغاز کرده، شاهدیم که تعاملات دولت دمشق با همسایگان خود و قدرت‌های جهانی در حال تغییر است. باید توجه داشت که دولت دمشق همواره عملگرا بوده و هیچگاه روابط اقتصادی خود با کشورهای مختلف را فدای ملاحظات ایدئولوژیک نکرده است. ما نیز باید همکاری‌های نظامی خود با دولت اسد را از این زاویه دنبال می‌کردیم که البته متاسفانه اینگونه عمل نکردیم و حضور ما در سوریه، از یک وسیله به یک هدف تبدیل شد و نهایتا هم هزینه های زیادی برای این امر پرداخت کردیم و اکنون هم که زمان بهره‌برداری از فداکاری‌هایمان است، از رقبای منطقه ای خود عقب مانده ایم. این عقب ماندن البته طبیعی و قهری است زیرا ما شریک تجاری جذابی برای سوری‌ها نیستیم. در این شرایط است که نقش اتاق مشترک ایران و سوریه بسیار حیاتی می شود زیرا اگر نهادی امکان تغییر وضعیت موجود را داشته باشد، آن نهاد بخش خصوصی واقعی است.
همانطور که در بالا اشاره کردیم ترکیه یکی از کشورهایی است که حضور فعال تجاری در سوریه دارد. مقایسه عملکرد صادراتی ایران و ترکیه به سوریه نشان می‌دهد که ایران در هفت ماهه سال جاری شمسی، به طور میانگین 15.2 میلیون دلار کالا به سوریه صادر کرده و این در حالی است که ترکیه در 9 ماهه نخست سال جاری میلادی به طور میانگین 131 میلیون دلار در هر ماه به سوریه صادرات داشته است. به این ترتیب میزان صادرات ترکیه به سوریه بیش از هشت برابر صادرات ایران به سوریه بوده است.
اکنون دولت دمشق به فکر بازسازی کشور است و در این راستا، اتحادهای جدیدی شکل خواهد گرفت و برنده اصلی کشوری است که زیرساخت های مناسبتری برای توسعه و تجارت دارد. ماه گذشته بود که محمد بن زاید آل نهیان، وزیر امور خارجه امارات متحده عربی به دمشق سفر کرد و با بشار اسد دیدار داشت. دو طرف بر تداوم مذاکرات و هماهنگی‌ها میان دو کشور تأکید کردند و بشار اسد روابط دو کشور را نزدیک و برادرانه توصیف کرد. بیاد داریم که در تابستان سال 1396، بشار اسد گفته بود کشورهایی که در جریان جنک سوریه همراه دولت دمشق نبوده اند جایی در بازسازی سوریه ندارند و درمقابل دوستان دمشق، روسیه و چین و ایران محسوب می شود. اکنون اما معادلات تغییر کرده و بشار اسد از مواضع واقع بینانه امارات متحده عربی قدردانی می کند و در پی افزایش تعاملات تجاری با ترکیه است.
ترکیه و چین و امارات شرکای اصلی تجاری سوریه هستند و ما هنوز فاصله زیادی با این کشورها داریم. فشار تحریم ها از یک سو، و تمرکز نامتقارن بر نظامی‌گری از دیگر سو، باعث شده که ما شریک جذاب تجاری نباشیم و دوستانمان تنها در دوران جنگ به سراغمان بیایند. این موضوعی است که در گذشته هم سابقه اش را داشته ایم و مثلا حضور ما در بوسنی، محدود به دوران جنگ شد و برنامه ای برای دوران صلح در آن کشور نداشتیم. امید است اتاق مشترک ایران و سوریه بتواند به بازیگر اصلی حضور تجاری ما در سوریه تبدیل شود و دست فعالان بخش خصوصی واقعی در این حوزه باز باشد.